Yazınsallık açısından Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerine bir değerlendirme
No Thumbnail Available
Date
2022
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Bu araştırmanın temel amacı, Türkçe ders kitaplarındaki metinleri yazınsallık ölçütleri doğrultusunda incelemek ve yazınsal metinlere ilişkin Türkçe öğretmenlerinin ve Türkçe ders kitabı yazarı öğretmenlerin görüşlerini almaktır. Yazınsal metinleri yazınsal olmayan metinlerden ayıran nitelikleri saptamayı, metinleri incelenmeyi ve öğretmen görüşlerini belirlemeyi amaçlayan bu araştırmada, bir nitel araştırma deseni olan durum çalışmasından yararlanılmıştır. Yazınbilim doğrultusunda tümdengelimci bir yaklaşımla yazınsallık ölçütleri oluşturulmuştur. Çalışmanın inceleme nesnesi amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yoluyla belirlenmiştir. Buna göre ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öykü türü on yedi metin yazınsallık ölçütleri kullanılarak içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırmada katılımcılar, maksimum çeşitlilik örneklemesi yöntemiyle belirlenmiştir. Farklı okullardan yirmi Türkçe öğretmeni ve beş Türkçe ders kitabı yazarı öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılarak veriler toplanmış ve veriler bilgisayar destekli nitel veri analizi programına aktarılarak içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırma belirlenen temel problem doğrultusunda incelemelerin yapılabilmesi için metinleri yazınsal kılan niteliklerin saptanması gereği doğmuştur. Bu doğrultuda oluşturulan "Yazınsallık Ölçütleri" listesi bu araştırmanın en önemli sonuçlarından biri olarak görülmektedir. Araştırma kapsamında incelenen ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öykü türü metinlerin ise büyük oranda yazınsallık niteliği göstermediği anlaşılmıştır. İncelenen metinlerde yazınsallık ölçütlerinin gerçekleşmemesinin temel nedeni olarak metinlerin kısaltılmış, sadeleştirilmiş ya da özetlenmiş biçiminde ders kitaplarında yer alması gösterilmektedir. Yapılan görüşmelerde Türkçe öğretmenlerinin Türkçe ders kitaplarına metin seçiminde sanatsal/yazınsal değerin düşünülmediği ve yazınsallık ölçütleri olmadığı için estetik değeri yüksek metinlerin seçilemediği yönünde görüş bildirdikleri belirlenmiştir.
The main aim of this research is to examine the texts in the Turkish course books in terms of literariness criteria and to get the opinions of the Turkish language teachers and teachers who write Turkish course books regarding literary texts. Aims to determine the qualities that distinguish literary texts from non-literary texts, to examine texts and to determine teachers' opinions, this research has been conducted as a case study, which is a qualitative research design. Within the framework of literature (poetic), literary criteria have been created with a deductive approach. The documents in the research, has been determined by criterion sampling, which is one of the purposive sampling methods. Accordingly, the story type in the secondary school Turkish textbooks has been analyzed by content analysis technique using seventeen text literary criteria. In the study, the participants have been determined by criterion sampling method. Data have been collected by conducting semi-structured interviews with twenty Turkish teachers and five Turkish book writer teachers from different schools, and the data has been analyzed through content analysis by transferring the data to a computer-aided qualitative data analysis program. In order to carry out the examinations in line with the main problem identified in the research, it is needed to determine what qualities make a text a literary text. The "Literariness Criteria" list created in this regard is seen as one of the most significant results of this research. It has been understood that the story type texts in the secondary school Turkish course books examined within the scope of the research do not show the quality of literariness to a large extent. The fundamental reason why the texts examined do not meet the literariness criteria is that the texts are included in the textbooks as abridged, simplified, or summarized versions. In the interviews carried out, it is identified that the Turkish language teachers stated their opinion on how during the text selection for the Turkish course books the artistic/literary value is not considered and how the texts that are high in aesthetic value are not chosen because there are no literariness criteria.
Description
Keywords
Sanat, Yazın, Yazınsallık, Yazınsal Yapıt, Türkçe Ders Kitabı