Dede Korkut Türkmenistan varyantları
No Thumbnail Available
Date
1998
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Dede Korkut Destanları, IX-XI. asırlarda Oğuzların Sirderya kuzeyindeki yerlerinde geçen, İslâmiyeti kabul etmelerinden çok önceki uzun bir geçmişi de içine alan hayatlarıyla ilgilidir. Dede Korkut Destanlarının bilinen ilk yazması Dresden nüshasıdır. Bundan başka Berlin ve Vatikan nüshaları da vardır. Bu nüshaların en genişi olan Dresden nüshasında 12 boy yer almaktadır. Ata Rahmanov tarafından Gurbangılıç Çakanoğlu adlı bir bağşıdan derlenen Türkmenistan-Çovdur varyantı da 16 boydan ibarettir. Bu çalışmada, dördü Dresden'dekilerle ortak olmak üzere sekiz destan ve Türkmenistan İlimler Akademisinin "Kol Yazmalar" kısmından alman 14 rivayet yer almaktadır. Bunlar içinde Oğuzların Gâver Hanlıkına Karşı Köreşi, Oğuzların Melallaşmakı, İğdir ve Gorkutın Gabrı Kazılgı adlı boylar Dresden' de yoktur. Bu çalışmada, "Dede Korkut Destanlarının Türkmenistan Varyantının Tahlili" adlı I. Kısım içerisinde, I. Bölümde varyantlardaki boyların dil özellikleri ses ve şekil bilgisi açılarından incelenmiş, II. Bölümde de boylar retorik yönü de ele alınarak icra konteksti içerisinde ayrıca tahlil edilmişlerdir. Bu bölümde ayrıca varyantlarla yazmalar arasındaki denkliğin daha iyi görülebilmesi için, müşterek boyların konuları, iki sütun halinde karşılıklı olarak verilmiş ve dikkati çeken farklılıklar da aralarda belirtilmiştir. İD. Bölümde boylarda geçen deyimlerden özellikle bugün de Türkmenistan'da edebî dilde kullanılanlar, bugünkü kullanımları da belirtilerek verilmiştir. Aynı şekilde IV. Bölümde boylarda geçen ata sözleri ve kalıp sözler yer almıştır. V. Bölümde ise bu çerçevede, eldeki çalışmada, boylardaki mevcut motifler, Stith Thompson'un Motif Index of Folk Literature' ünde tespit edilerek, bu katalogdaki numaralarıyla verilmişlerdir. "Dede Korkut Destanlarının Türkmenistan Varyantı" adlı II. Kısım içerisinde, I. Bölümde Türkmenistan-Çovdur Varyantı ve II. Bölümde de Türkmenistan İlimler Akademisi'nin "Kol Yazmaları" kısmından alınan 14 rivayet, aslına sadık kalınarak verilmiştir. "Dizin" Kutadgu Bilig İndeks sırası esas alınarak hazırlanmıştır. Bu "Dizin"in yanı sıra ayrıca "Şahıs Adlan Dizini" ve "Yer ve Boy Adlan Dizini" de eklenmiştir. Abstract The Epics of Dede Korkut are concerned with the Oghuz tribes who lived in the IXth-XIst centuries in the northern parts of Sirderya, which also concludes their past lives for a long period before they became Moslems. The first manuscript of The Epics of Dede Korkut that is known is the Dresden manuscript. There are also the Vatican and Berlin manuscripts other than that The Dresden manuscript, which is the most extended one among all these manuscripts, includes 12 epics. The Turkmenistan- Chovdur variant, which has been collected by Ata Rahmanov from a folk singer (bağşı) named Gurbangılıch Chakanoğlu, includes 16 epics. In this thesis, there are 8 epics, 4 of which are common with the ones in Dresden, and 14 narratives taken from "The Manuscripts" of The Turkmenistan Academy of Sciences. Among these, the ones named "The Battles of The Oghuzs Against Gâver Khanate", "The Separation of The Oghuzs", "Ighdir" and "Gorkut's Tomb Engraved" do not exist in Dresden manuscript. Within the 1st chapter of the 1st part of this study called "The Examination of the Turkmenistan Variant of the Dede Korkut Epics", the epics in the variants are examined for their linguistic features concerning phonetics and morphology, in the 2nd chapter, the epics are also examined within the performance context concerning rhetorics. In this chapter, in order that the equivalence between the variants and the manuscripts are seen more apparently, the themes of the common epics are shown together in correspondent columns and the significant differences are also shown in the intervals. In the 3rd chapter, such phrases especially that are used even now in literary language in Turkmenistan are given together with their contemporary usage. Similarly, in the 4th chapter, the proverbs and pattern phrases used in the epics are given. In the 5th chapter, the existing motifs in the epics concerned in the present study have been found from Motif Index of Folk Literature of Stith Thompson and are given in the study together with the correspondent catalogue numbers. The title of the 2nd part is "The Turkmenistan Variant of The Dede Korkut Epics". In this part there are two chapters; in the 1st chapter, "The Turkmenistan- Chovdur Variant" and in the 2nd chapter, the 14 narratives taken from "The Manuscripts" of The Turkmenistan Academy of Sciences are given in their authentic forms. The "Index" has been prepared by taking the Kutadgu Bilig Indeks as the basis. Moreover, "Personal Names Index" and "Index of Place and Tribe Names" has been added.
Description
Keywords
Türk dilleri