Yeşil Kriminolojinin Siyasal Çevrebilim Açısından İncelenmesi Ve Türkiye
No Thumbnail Available
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Bu doktora tezi, yeşil kriminolojinin gelişimi, kapsamı ve kuramsal temellerini
inceleyerek, çevre suçları ve zararları üzerine derinlemesine bir analiz sunmaktadır.
Çalışma, kriminolojinin tarihsel gelişimi ve yeşil kriminolojinin ortaya çıkışını ele alarak
başlamaktadır. Yeşil kriminolojinin radikal ve eleştirel kriminoloji akımları bağlamında
temelleri ile risk toplumu kuramı ve eko-adalet yaklaşımları çerçevesinde çevresel,
ekolojik ve tür adaleti tartışmaları ile kuramsal temellerine odaklanmaktadır. Çevresel
adalet içinde çevresel ırkçılık, ekofeminizm ve ekososyalizm gibi alt konulara yer
verilmiştir.
Çevre suçlarının yıllık değerinin 91 ilâ 258 milyar ABD Doları olduğu ve raporda
bu suç ekonomisinin, global ekonominin yıllık gelişiminin 2-3 katı kadar bir büyüme
gösterdiği tahmin edilmektedir. Bu suçlar hem örgütsel büyüklükleri hem de ekonomik
hacimleri nedeniyle gezegeni, güvenliği, barışı ve finansal sistemi tehdit eder hale
gelmiştir. Bu suçlar ile mücadele edebilmek için farklı ve yeni bakış açıları edinmek
gerektiği ortadadır. Bu nedenle çalışmanın yöntemi yeşil kriminoloji olarak
belirlenmiştir. Yeşil kriminoloji “temel düzeyde hem sıradan insanlar hem de devlet
tarafından, insanlığa, uzay dahil çevreye ve insan olmayan hayvanlara verilen zararları
inceleyen bir perspektif” olarak tanımlanmaktadır. Bu tez çalışmasının yöntemi olarak
seçilen eleştirel yeşil kriminoloji pek çok farklı kuramla beslenen düşünsel temellere
sahip olup, bu temelden hareketle ceza hukukunun mağdur ve fail gibi kavramlarına yeni
anlamlar yüklemektedir.
Kavramsal çerçeve kısmında yeşil kriminolojide suç ve zarar kavramlarının ikiliği
ele alınmaktadır. Çevre suçları ve zararları organize suçlar, ulus ötesi çevre suçları ve
fail/suçlu, mağdur kavramları tartışılmıştır. Ayrıca, şirket suçları, devlet-şirket suçları ve
devlet suçları tartışmaları incelenmiş; kamu görevlisi yolsuzluğu ve ilişkileri üzerinde
durulmuştur.
353
Tezin ikinci bölümünde, uluslararası ve bölgesel örgütler tarafından yapılan
sınıflandırmalar ile yeşil kriminolojide yapılan çevre suç/zarar sınıflandırmaları
sunulmaktadır. Yeni bir sınıflandırma önerisi getirilerek gezegenin genelinde ve
Türkiye’de görülen çevre odaklı suç ve kabahatler, gezegen temelli bir yaklaşımla
jeoçeşitlilik odaklı suçlar, biyoçeşitlilik odaklı suçlar, deniz odaklı suçlar ve iklim odaklı
çevre suçları detaylı olarak ele alınmıştır.
Üçüncü ve son bölümde ise küresel ve bölgesel kurumsal yapılar incelenmiştir.
Birleşmiş Milletler, INTERPOL, Avrupa Birliği gibi uluslararası ve bölgesel kurum ve
kuruluşların çevre suçları ile mücadeledeki rolleri açıklanmıştır. Türkiye’deki kurumsal
yapı ise merkezi yönetim, yerel yönetimler ve kolluk kuvvetleri bağlamında
değerlendirilmiştir.
Çalışma boyunca beş varsayım ispatlanmaya çalışılmıştır. Bunlar: ; (1) merkeze
insan, çevre ya da canlıları almayan bir adalet anlayışı ile yapılan bir suç sınıflandırması,
Türkiye’deki karmaşık ve parçalı çevre mevzuatının analizini kolaylaştırarak bu suçları
önleyecek politikalara ve kurumsal bir yapılanmaya zemin oluşturabilir, (2) Türkiye’deki
çevre mevzuatında ceza düzenlemelerinin büyük kısmı kabahat olarak düzenlenmiştir,
(3) idari kararların ve uygulamalarında çevre suçlarının ortaya çıkmasında etkileri
bulunmaktadır ve (4) yolsuzluk çevre suçlarında ve zararlarında önemli rol oynamaktadır,
(5) çevre suçlarının faillerinin çeşitliliği bu suçların hem asayiş hem güvenlik sorunu
oluşturmaktadır.
Bu tez, yeşil kriminolojinin teorik ve pratik boyutlarını kapsamlı bir şekilde analiz
ederek, çevre suçları ile mücadeledeki mevcut durum ve geleceğe yönelik öneriler
sunmaktadır.
Description
Keywords
Yeşil Kriminoloji, Mavi Kriminoloji, Çevre Suçları, Çevre Zararları, Tür Adaleti, Ekolojik Adalet, Eleştirel Kriminoloji, Türk Kamu Yönetimi, Ceza Adaleti Sistemi, Çevre Adaleti, Doğal Çevre, İnsan-Çevre İlişkisi, Sürdürülebilir Çevre