Sayı:74 (2024)

Permanent URI for this collection

https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/91570

Browse

Browsing Sayı:74 (2024) by Subject "Pantürkizm"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Item
    Rus Türkistanı’nda Son Osmanlı Cihadının Yansımaları
    (Ankara Üniversitesi, 2024) Aydın, Yusuf
    Kasım 1914’te ilan edilen Cihad-ı Ekberin ardından Teşkilat-ı Mahsusa marifetiyle Batı Türkistan’a çok sayıda ajan gönderildi. Rusya, kendi Müslümanlarından ciddi endişe duyuyordu. Türklüğün ve İslam’ın merkezi olan İstanbul, Rusya için endişe sebebiydi, zira İstanbul’da Türkistan’dan çok sayıda talebe ve aydın barınıyor ve Hacılar da Hicaz’a gidişdönüşlerinde buraya uğruyor, bu da Türkistan’da Hilafet’in nüfuzunu artırıyordu. Özbekler Tekkesi Panislamist merkez konumundaydı. Rusya’nın Türkistan’ı zapt etmesiyle birlikte Orta Asya-İstanbul hattında Panislamist canlanma oldu. 29 Ekim 1914’te Türkiye, yorgun bir halde harbe girdi, hedefi, Kafkasya’yı alıp Elviye-i Selase’ye ulaşmaktı. Ancak Rusya, Osmanlı cihadını kendi müftüleriyle çürütmeğe çalıştı. Zaten Rusya’ya sadık bir din sınıfı doğmuş, Şiî ve Sünnî ulema, muhtelif fetvalarla Osmanlı cihadını çürütüyorlar, eşraf da Çarlığa maddî-manevi yardımda bulunuyordu. Almanlar, İslam ülkelerinde olduğu gibi Rus Türkistan’ında da isyan çıkarmaya çalışıyordu. Bu maksatla Doğu Türkçesiyle çeşitli propaganda broşürleri gönderdiler. Rusya Türkleri Panislamizm’i seçtilerse de cihadın mühim bir ağırlığı olmadı. Ancak büyük harp sırasında da Rus Türkistan’ında, ağır vergiler, zorla harbe sevkiyat vs yüzünden isyanlar oldu. Temmuz 1916’da isyan patladı. Türkistan halkı büyük kıyımlara uğradı ve cihat başarılı olamadı. Bu araştırmada son Osmanlı cihadının Batı Türkistan’daki yansımaları incelenmiştir. Fransız arşiv ve periyodiklerine ve Türk kaynaklarına müracaat edilmiş olup 1914-1918 yılları kapsam alanına alınmıştır. After the declaration of the Great Jihad in November 1914, numerous agents were sent to Western Turkistan through the Special Organization (Teşkilat-ı Mahsusa). Russia was seriously concerned about its own Muslims. Istanbul, being the center of Turkic and Islamic culture, was a cause of anxiety for Russia, as a significant number of students and intellectuals from Turkistan resided there, and pilgrims stopped by on their way to and from the Hejaz, increasing the influence of the Caliphate in Turkistan. The Uzbek Lodge was a Pan-Islamist center. With Russia's occupation of Turkistan, there was a Pan-Islamist revival along the Central Asia-Istanbul line. On October 29, 1914, Turkey, already exhausted, entered the war with the aim of capturing the Caucasus and reaching Elviye-i Selase. However, Russia tried to undermine the Ottoman Jihad through its own muftis. A religious class loyal to Russia had already emerged, with Shia and Sunni scholars refuting the Ottoman Jihad through various fatwas, and the notables providing material and moral support to the Tsar. The Germans were trying to incite rebellion in Russian Turkistan, as they had in other Islamic countries. To this end, they sent various propaganda brochures in Eastern Turkic. Although the Russian Turks chose Pan-Islamism, the Jihad did not have significant weight. However, during the great war, there were rebellions in Russian Turkistan due to heavy taxes, forced conscription, and other reasons. A rebellion broke out in July 1916. The people of Turkistan suffered great massacres, and the Jihad was not successful. This study examines the reflections of the last Ottoman Jihad in Western Turkistan. French archives and periodicals, as well as Turkish sources, have been consulted, covering the years 1914-1918