Allojenik hematopoetik kök hücre nakli yapılan hastaların akraba donörlerinde kısa ve uzun dönemde gelişen yan etkiler, komorbid hastalıklar ve sağkalım oranlarının belirlenmesi
| dc.contributor.advisor | Yüksel, Meltem | |
| dc.contributor.author | Aydoğan, Merve | |
| dc.contributor.department | İç Hastalıkları | tr_TR |
| dc.date.accessioned | 2024-03-15T13:36:32Z | |
| dc.date.available | 2024-03-15T13:36:32Z | |
| dc.date.issued | 2020 | |
| dc.description.abstract | Giriş: Organ, doku ya da kök hücre bağışları her zaman gönüllülük esasına dayanan bir süreç ile başlar. Hiçbir beklenti içinde olmadan bir insana yardım etmek, verici için en büyük motivasyon kaynağıdır. Allojenik hematopoetik kök hücre nakli sırasında ve sonrasında vericide bir takım istenmeyen tıbbi fiziksel ve psikolojik sonuçlarla karşılaşılabilir. Bu sonuçlar verici adaylarında endişelere yol açmaktadır. Ayrıca uzun süreli takiplerde ortaya çıkan komorbid hastalıklar, günlük aktivite ve iş gücü kayıpları, vericilerin bağış konusundaki düşünceleri merak edilen konulardır. Yöntem: Ocak 2010 ile Mart 2019 arasında bağış yapan akraba allojenik kök hücre donörleri (n= 257) çalışmaya dahil edildi. Etik kurul onayı alındıktan sonra 18 yaş ve üzeri vericiler ile ortalama 10 dakika (min-maks:4-21) süren telefon görüşmesi yapılarak 14 sorudan oluşan bir anket yapıldı. Anket vericilerin demografik özelliklerini, ek hastalıklarını, nakil süresinde ve sonrasında yaşadıkları sorunları, günlük aktivite ve iş gücü kayıplarını ve vericilerin bağış konusundaki düşüncülerini sorgulayan soruları içeriyordu. Bulgular: 257 akraba vericiden 175'si (%68,1) ile telefon görüşmesi yapıldı. Geriye kalan 82 (%31,9) verici ile çeşitli sebeplerden görüşme yapılamadı. 82 vericinin %80,5'ine (n=66) ulaşılamadı. %14,6'sı (n=12) görüşme yapmayı kabul etmedi. %3,7'si (n=3) 18 yaşından küçük olduğu için çalışma dışında kaldı. Bir verici ise (%1,2) nakilden 5 yıl sonra 54 yaşında hemorajik serebrovasküler olay geçirmesi sebebiyle vefat ettiği için çalışmaya alınamadı. Görüşme yapılan 175 vericinin 87'si (%49,8) kadın, 88'i (%50,2) erkek idi. Ortalama takip süresi 62.7±34,5 aydı (ortanca:61, min-maks:4-117). Vericilerin %82,3'ü (n=144) periferik kandan, %13,1'i (n=23) kemik iliğinden, %4,6'sı (n=8) ise hem periferik kandan hem kemik iliğinden bağışta bulunmuştur. Tüm periferik kök hücre vericilerine orjinal granülosit-koloni uyarıcı faktör yapılmıştır. Periferik kandan kök hücre mobilizasyonu sırasında en sık bildirilen yan etki kemik ağrısı (%57,2) olmuştur. Onu sırasıyla sırt-bel ağrısı, kas ağrısı, baş ağrısı, uykusuzluk, halsizlik, eklem ağrısı ve grip benzeri şikayetler takip etmiştir. Periferik kandan kök hücre bağışı yapan 2 (%1,31) kadın vericide ciddi yan etki görülmüştür. Bu vericilerden birinde lökoferezden sonra salpingooferektomi ve diğerinde ise nefrektomi ve çoklu tromboz ile sonuçlanan komplikasyon meydana gelmiştir. Ayrıca bir (%0,7) erkek vericide komplikasyona yol açmayan splenomegali görülmüştür. Lökoferez sırasında en çok bildirilen yan etkiler sırasıyla nöropati, hipotansiyon ve tetani olmuştur. Lökoferez için santral kateter takılan 43 vericiden sadece birinde (%2,3) kateter takılırken kardiyak aritmi ve buna bağlı kısa süreli bilinç kaybı olmuştur. Kemik iliğinden yapılan nakillerde en çok bildirilen yan etkiler sırasıyla işleme bağlı ağrı, bel ağrısı, yürüme güçlüğü olmuştur ve ciddi yan etki hiç görülmemiştir. CD34+ hücre sayısı istatistiksel olarak anlamlı olmasada kadın cinsiyette, genç yaş grubunda, kilolu olanlarda ve sigara içmeyenlerde daha yüksek bulunmuştur. 175 vericinin %44'ü (n=77) aynı gün günlük yaşam aktivitelerini yerine getirebilirken, %43,4'ü (n=76) 1-7 günde, %12,6'sı (n=22) >7 günde günlük aktivitelerine dönebilmiştir. Periferik kandan kök hücre bağışı yapan vericilerin %51,4'ü (n=74) aynı gün günlük aktivitelerini yapabilmiştir (p=0,001). 84 çalışan vericiden %27,4'ü (n=23) işlerine aynı gün işe dönebilmiştir ve bunların hepsi sadece periferik kandan kök hücre bağışı yapan vericilerdir. Vericilerin %65,1'i (n=114) tekrar gönüllü kök hücre vericisi olmak isterken, %12,6'sı (n=22) sadece akrabası için verici olabileceğini, %16'sı (n=28) verici olmak istemediğini, %6,3'ü (n=11) ise kararsız olduğunu söylemiştir. Sadece bir verici (%0,6) bağış sonrası kendisini suçlu hissederken, diğer tüm vericiler huzurlu hissetmişlerdir. Vericilerin %92,6'sı (n=162) kök hücre bağışını önermiştir. Nakilden sonraki süreçte vericilerde en çok görülen kronik hastalıklar sırasıyla; %10,3 kas-iskelet-eklem patolojisi, %5,7 kronik yorgunluk, %4 hipertansiyon, %3,4 diabetes mellitüs, %2,3 hiperlipidemi olmuştur. Sonuç: Kök hücre bağışı konusunda toplumu doğru bilinçlendirmek ve verici adaylarının endişelerini azaltmak önemlidir. Bağış sonrasında ortaya çıkan yan etkilerin çoğu geçici olurken, çok az soranda ciddi yan etki görülmektedir. Donasyon ciddi anlamda günlük aktivite ve iş gücü kayıplarına neden olmamaktadır. Anahtar Kelimeler: Periferik kan, kemik iliği, yan etki, kök hücre bağışı, telofon görüşmesi, günlük aktivite, iş gücü kaybı | tr_TR |
| dc.description.ozet | Background: Organ, tissue or stem cell donations always start with a voluntary process. Helping a person without any expectation is the greatest source of motivation for the donor. During and after allogeneic hematopoietic stem cell transplantation, the donor may experience a number of adverse medical physical and psychological events. These adverse events can increase anxiety of candidate donors. Also, long-term follow-up comorbid diseases, daily activity and labor losses, donors' thoughts about donation are the subjects that are curious. Method: The related allogeneic stem cell donors (n=257) who donate between January 2010 and March 2019 were included in the study. After the approval of the Local Ethics Committee, a questionnaire consisting of 14 questions was made by making an average of 10 minutes (min-max:4-21) telephone interview with donors aged 18 and over. The questionnaire included questions that question the demographic characteristics of the donors, their comorbid diseases, the problems they experienced during and after the transplant, their daily activity and labor losses, and the donors' thoughts about donation. Results: 175 (68,1%) donors from 257 relatives were interviewed. Interviews could not be held with the remaining 82 (31,9%) donors for various reasons. 80,5% (n=66) of the 82 donors could not be reached. 14,6% (n=12) refused to interview. 3.7% (n=3) were excluded from the study because they were under the age of 18. One donor (1,2%) could not be included in the study because he died of hemorrhagic cerebrovascular accident at the age of 54, 5 years after the transplant. Of the 175 donors interviewed, 87 (49,8%) were female and 88 (50,2%) were male. The mean follow-up was 62,7±34,5 months (median:61, min-max:4-117). 82.3% (n=144) of donors donated from peripheral blood, 13,1% (n=31) from bone marrow, 4,6% (n=8) from both peripheral blood and bone marrow. Original granulocyte colony stimulating factor was applied to all peripheral stem cell donors. The most commonly reported side effect was bone pain (57,2%) while performing stem cell mobilization. Then, back and low back pain, muscle pain, headache, insomnia, weakness, joint pain and flu-like symptoms were reported complaints respectively. Serious side effects were reported in 2 (1,31%) female donors donating stem cells from peripheral blood. After leukapheresis, one of the donors had complications that resulted in salpingooferectomy and the other donor resulting in nephrectomy and multiple thrombosis. In addition, splenomegaly without complication was observed in one (0,7%) male donor. The most reported side effects during leukapheresis were neuropathy, hypotension and tetany, respectively. For leukapheresis, only one (2,3%) of the 43 donors inserted central catheters had cardiac arrhythmia and associated short-term loss of consciousness while catheter was inserted. After bone marrow harvesting, the most frequently reported side effects in the donors were procedure-related pain, low back pain, and difficulty walking, respectively and no serious complications were reported. CD34+ cell count was higher in female gender, young age, overweight and non-smoker, but not statistically significant. While 44% (n=77) of 175 donors were able to perform daily living activities on the same day, 43,4% (n=76) performed 1-7 days, 12,6% (n=22) performed >7 days. 51,4% (n=74) of peripheral blood stem cell donors were able to perform daily living activities on the same day (p=0.001). Of the 84 working donors, 27,4% (n=23) were able to return to their jobs on the same day, and all of them were donors that only donated stem cells from peripheral blood. While 65,1% (n=114) of the donors wanted to be volunteers again, 12,6% (n=22) stated that they could only be donors for their relatives, 16% (n=28) did not want to be donors again, 6,3% (n=11) were undecided. While only one (0,6%) of the donors felt guilty for donating, all others felt happy. 92,6% (n=162) of donors recommend hematopoietic stem cell donation. During the follow-up period after transplantation, 10,3% musculoskeletal pathology, 5,7% chronic fatigue, 4% hypertension, 3,4% diabetes mellitus and 2,3% hyperlipidemia were reported. Conclusion: It is important to raise awareness of the society about stem cell donation and reduce the concerns of donor candidates. While most of the side effects that arise after donation are temporary, serious side effects are observed in very few people. Donation does not cause serious daily activity losses and labor losses. Keywords: Peripheral blood, bone marrow, side effect, stem cell donation, telephone interview, daily activity, labor losses | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/20.500.12575/90618 | |
| dc.language.iso | tr | tr_TR |
| dc.publisher | Tıp Fakültesi | tr_TR |
| dc.subject | Periferik kan | tr_TR |
| dc.subject | kemik iliği | tr_TR |
| dc.subject | yan etki | tr_TR |
| dc.subject | kök hücre bağışı | tr_TR |
| dc.subject | telofon görüşmesi | tr_TR |
| dc.subject | günlük aktivite | tr_TR |
| dc.subject | iş gücü kaybı | tr_TR |
| dc.title | Allojenik hematopoetik kök hücre nakli yapılan hastaların akraba donörlerinde kısa ve uzun dönemde gelişen yan etkiler, komorbid hastalıklar ve sağkalım oranlarının belirlenmesi | tr_TR |
| dc.title.alternative | Determination of side effects developing in short and long term, comorbid diseases and survival ratios of related donors of patients undergoing allogeneic hematopoietic stem cell transplantation | tr_TR |
| dc.type | MedicalThesis | tr_TR |